BÖBREK NAKLİ
Böbrekler göğüs kafesinin hemen altında omurganın iki yanında bulunan fasulye şeklinde ve yumruk büyüklüğünde organlardır. Böbreklerin ana işlevi kandaki atıkları filtreleyerek idrar oluşturmaktır. Böbrekler filtreleme yeteneklerini kaybettiklerinde vücutta zararlı seviyelerde sıvı ve atık birikir ve vücutta kan basıncı yükselir. Yükselen kan basıncı böbrek fonksiyonlarının tümüyle bozulduğu, yaşamı sürdürmek için diyaliz ve böbrek nakli tedavilerinin şart olduğu son dönem böbrek yetmezliğine neden olur. Son dönem böbrek yetmezliğinin genel sebepleri arasında:
- Diyabet
- Kronik ve kontrolsüz yüksek tansiyon
- Kronik glomerülonefrit (böbrekteki küçük filtrelerin iltihaplanarak yaralanması)
- Polikistik böbrek hastalığı (böbrekte çoklu tümör oluşumu) yer almaktadır.
Son dönem böbrek yetmezliği tanısı konan hastaların hayatlarına devam edebilmeleri için diyaliz cihazıyla kan dolaşımlarından atıkları uzaklaştırmaları gerekir. Diyalize giren ve girme aşamasına gelen hastalar için en iyi tedavi şekli böbrek naklidir. Böbrek yetmezliği hastasına başka bir kişiden alınan böbreğin takılması işlemine “böbrek nakli tedavisi” denir. Böbrek nakli sonrası böbrek fonksiyonlarının yerine gelmesi nedeniyle daha uzun ve konforlu bir yaşam başlar. 2 çeşit böbrek nakli yöntemi mevcuttur:
- Kadavradan böbrek nakli tedavisi:
Kısa bir süre önce ölmüş bir vericinin böbreğinin aile rızası ve bireyin daha önce hazırlamış olduğu bağışçı kartının sağladığı izin altında alınarak, böbrekleri artık işlevini yerine getirmeyen ve böbrek nakline ihtiyaç duyan bir alıcıya nakledilmesidir.
Bağışlanan böbrek buzda muhafaza edilir veya alıcıya nakledilene kadar oksijen ve besin sağlayan bir makineye bağlanır. Böbreğin alınış ve nakli arasındaki sürenin minimumda tutulması bağışlanan böbreğin canlılığını sürdürebilmesi açısından önemlidir. Bu yüzden genellikle alıcı ve vericinin aynı coğrafyada olmasına özen gösterilir.
İleri derecede böbrek hastaları veya böbrek yetmezliği olan çoğu insan için böbrek nakli diyaliz cihazıyla ilerleyen bir ömür ile kıyaslandığında daha düşük ölüm riski, daha iyi yaşam kalitesi ve daha az beslenme kısıtlamaları olan bir tedavi yöntemidir.
Böbrek nakli sonrası nakli gerçekleşen organın vücut tarafından reddi, vücudun organı reddetmemesi için kullanılan bağışıklık güçlendirici ilaçların yan etkileri ve buna bağlı enfeksiyon riskleri ve kanser hücrelerinin oluşumu görülebilecek operasyon sonrası etkiler arasındadır.
- Canlıdan böbrek nakli tedavisi
Canlı bir bağışçının böbreğinin çıkarılarak böbreği artık düzgün çalışmayan bir alıcıya yerleştirilmesidir. Alıcı ve verici nakil öncesi yapılan bütün tıbbi değerlendirmelerden olumlu olarak geçtiyse, böbrek nakli ameliyatı uygulanabiliyor yani böbreğin vericiden çıkarılma ve sonrasında alıcıya takılma ameliyatları gerçekleştiriliyor. Kadavradan böbrek nakli ile kıyaslandığında canlı bağışçıdan böbrek nakli birtakım avantajlar sağlar. Bu avantajlar şunlardır:
- Olası komplikasyonlar ve sağlığın bozulması riski daha azdır.
- Bekleme listesinde geçirilen süre çoğunlukla daha kısadır.
- Hayatta kalma şansı daha yüksektir.
- Canlı bağışçıdan alınan böbrekler kadavradan alınan böbreklere kıyasla nakilden daha kısa bir süre sonra çalışmaya başlar.
Böbrek nakli ameliyatları iki aşamalıdır. İlk olarak vericiden böbreğin alınması yani donör nefrektomi ameliyatı gerçekleştirilir. Daha sonra alınan böbreğin alıcıya nakledildiği ameliyat gerçekleştirilir. Bu ameliyatlarda kullanılabilen cerrahi yöntemler şunlardır:
da Vinci Robotik Cerrahi
Operasyon hastanın karın duvarında açılan kesilerle hedef anatomiye gönderilen robotik kollar üzerinden gerçekleştirilir. Kesilerden biri operasyon alanının üç boyutlu, yüksek çözünürlüklü, gerçek, eş zamanlı görüntüsünü cerrah konsoluna gönderen floresan görüntüleme özelliğine sahip kamera için kullanılır. Cerrah, konsolunu kullanarak robotik enstrümanları yönetir. Böylelikle insan eliyle ulaşaması çok zor olan alanlara rahatlıkla ulaşır ve insan eliyle yapamadığı manevraları yapma şansına sahip olur. Ayrıca 540 derece dönüş özelliğine sahip enstrümanlar sayesinde el titremesinin ameliyat sahasına yansıması engellenir.
Robotik donör nefrektomi ameliyatında böbreği besleyen ve böbrekteki kirli kanı taşıyan damarlar belirlenip kapatıldıktan sonra böbreğin bu damarlar ve üreterle olan bağlantısı kesilir. Çevre dokulardan ayrılmış olan böbrek vücuttan çıkarılarak böbrek nakli operasyonunun ilk aşaması yani alıcıdan böbreğin çıkarılması işlemi sonlandırılır.
Alınan böbrek alıcının vücuduna yerleştirilir. İçeriye yerleştirilen böbreğin kan dolaşımının sağlanması için anostomoz olarak adlandırılan damar bağlantıları hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilir. Operasyonun sonunda alıcıya bağlanan yeni böbreğin sağlıklı kan dolaşımı da Vinci Robotun floresan görüntüleme teknolojisine sahip kamerası ve ultrasonla gözlemlenir. Böylelikle böbrek nakli gerçekleşmiş olur.
Açık Cerrahi:
Açık cerrahi yönteminde böbrek nakli işlemleri alıcının ve vericinin ilgili böbreğinin tarafında açılan büyük bir kesiden gerçekleştirilir. Tüm cerrahi yöntemlerde böbrek nakli işlemleri aynı olsa da kullanılan aletler, yara izleri, ameliyatın kalitesi, uygulanma şekli veya ameliyat sonrası günlük aktivitelere dönüş süresi tüm cerrahi yöntemlerde farklılık gösterir. Açık cerrahi yönteminde cerrah ameliyatın gerçekleştiği alanı tamamen açtığı için kamera kullanılmaz ve ameliyatı açık cerrahi aletleriyle gerçekleştirir.
Laparoskopik Cerrahi
Böbrek nakli ameliyatı robotik, açık ve laparoskopik cerrahide aynı şekilde uygulanır. Fakat her birinde kullanılan aletler birbirinden farklıdır. Laparoskopik böbrek nakli ameliyatı laparoskop adı verilen bir kameranın sağladığı iki boyutlu görüntü rehberliğinde hareketleri kısıtlı olan uzun, ince ve düz laparoskopik aletlerle yapılır.
